Streekheiligen - Vitus, remedie voor kinderen die tot hoge leeftijd nog in bed plassen

Ieder huisje heeft zijn kruisje. Een drama voor veel ouders is het bedplassen van hun kroost: enuresis nocturna. Er wordt liever niet over gesproken. Vooral als de ouders zelf ook bedplassers waren. Er zijn meerdere oorzaken voor dit probleem bekend. Schaamte, irritatie en hoog oplaaiende emoties als ’s ochtends de matras en/of de lakens voor de zoveelste keer doorweekt zijn vormen ‘lastige’ gespreksstof.

Ook vroeger kwam dit probleem veel voor, ook in de Haagse Beemden en in Prinsenbeek. Gelukkig waren er toen de heiligen. Bijzonder feit was dat alleen al het idee dat een heilige het kind zou steunen de bedplassers zoveel ontspanning schonk dat de communicatie tussen de blaas en de hersenen tijdens hun slaap zich herstelde. De heilige die hieraan bijdroeg was Vitus. Hij was een van de noodhelpers, een groep van veertien heiligen die tezamen werden aangeroepen als de nood het grootst was. Bij bedplassers die het op hun twaalfde nog steeds niet drooghielden was deze groep heiligen een laatste strohalm om hun schaamte de baas te worden. In vroegere tijden was het modern om heel veel kinderen te hebben. Bedplassers werden dan ook vaak gepest en gesard. Dit maakte het probleem nog erger dan het al was.

Vitus was een jongetje van tussen de zeven en elf jaar dat op een afgrijselijke manier ter dood werd gebracht onder het bewind van de Romeinse heerser Diocletianus. Hij werd geboren rond het jaar 297 op het Italiaanse eiland Sicilië in een welgesteld gezin. Toen het joch een jaar of zeven oud was raakte hij onder de bekoring van het nieuwe Christelijke geloof. Vitus was een begaafd kind en kon ook lichamelijk ongemak van mensen verlichten. Zijn vader vond dit maar niets, Vitus moest offeren aan de Romeinse goden. Toen Vitus dit weigerde lieten zijn teleurgestelde ouders het jongetje door beulen flink folteren. Volgens het verhaal verschrompelden de armen van de beulen en werd zijn pa op slag blind. Toen het jochie zijn vader weer genas werd deze nog bozer op het kind. Zijn voedster en verzorgster vertrouwde het niet.

Samen met haar man bracht zij met een boot het kind naar het vasteland van Italië. Vitus bleef Christen en genas mensen zoveel hij maar kon door middel van handoplegging. Een soort van Reiki. Op een dag vernam hij dat de zoon van keizer Diocletianus krankzinnig was. Vitus toog naar het paleis en wist de zoon van de keizer te genezen. De heerser was niet dankbaar. Omdat Vitus inmiddels een bekend Christen was geworden werd het joch beloond met de doodstraf.

Eerst werd het kind ter vermaak in de arena voor de leeuwen geworpen. De dieren waren die dag door de hitte te vermoeid en gingen in de schaduw naast Vitus liggen slapen. De toeschouwers die vermaakt wilden worden lachten de keizer uit. Daarom besloot Diocletianus dat Vitus levend gekookt zou worden in een pot.

Het was die dag slecht weer in Zuid-Italië. Het regende en onweerde waardoor de olie in de grote metalen pot niet heet genoeg werd om soep van de jongen te maken. Uiteindelijk hebben ze Vitus maar opgehangen. Dat overleefde hij niet. Zijn sterfdag op 15 juni werd zijn naamdag. Zijn voedster en haar man werden wegens medeplichtigheid en omdat zij ook Christen waren ook levend gekookt. Het echtpaar werd op een droge dag in de dampende olie ondergedompeld totdat het vlees losliet van hun geraamten.

Omdat Vitus vaak als een jongetje met een potje in zijn hand werd afgebeeld werd hij al snel de patroonheilige van de bedplassers. Dat de dampende pot in zijn armen eigenlijk de hete olie was waarin hij werd ondergedompeld werd voor het gemak vergeten. Hij werd vanwege de ketel ook patroonheilige van beroepen die met metaalbewerking, ketels en potten te maken hadden. En van bierbrouwers.

Vitus is de benjamin in het heiligenpantheon. In de zestiende eeuw werd Sint Vitus mateloos populair in Duitsland. Dat kwam vooral doordat men op 15 juni als een dolle voor Vitusbeelden ging dansen. Dit zou een jaar lang goede gezondheid opleveren. De veelal ongecontroleerde dansbewegingen van de dronken feestgangers werden op een gegeven moment verbonden aan de ziekte Chorea van Sydenham of Chorea minor. Een kinderziekte ten gevolge van een ontsteking die een paar maanden kan aanhouden. Ook wel Vitusdans genoemd. Dit lijkt op spasme zoals men vaak ziet bij mensen die met de aandoening Gilles de la Tourette kampen. Hierdoor werd Vitus patroonheilige van epilepsie en dansers.

Tegenwoordig wordt Vitus niet meer aangeroepen door bezorgde ouders en bedplassers. Moderne therapieën staan vaak garant voor een oplossing van de gebroken nachten. En als dat niet helpt houdt het vaak vanzelf op als het kind ouder wordt.